TCDD'nin Hazine Borcu 2024'te Rekor Seviyeye Ulaştı: Yönetim ve Liyakatsiz Atamaların Etkisi
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD), ülkenin en köklü kurumlarından biri olarak uzun yıllardır demiryolu taşımacılığının omurgasını oluşturuyor. Ancak son yıllarda, liyakatsiz görevlendirmeler ve kötü yönetim kararları nedeniyle sıkça eleştiri oklarının hedefi haline geldi. Bu eleştirilerin odak noktası, kurumun Hazine borcundaki dramatik artış ve yüksek hızlı tren bilet ücretlerine yapılan zamlar oldu. TCDD'nin borcu, özellikle 2024 yılında rekor bir seviyeye çıkarak, kurumun mali durumunu ve Türkiye'nin demiryolu taşımacılığındaki geleceğini tartışmaya açtı.
1 Mayıs 2013'te yürürlüğe giren ve TCDD'nin yapısal dönüşümünü öngören "6461 Sayılı Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleşmesi Kanunu"nun ardından, 14 Haziran 2016'da TCDD Taşımacılık Anonim Şirketi'nin faaliyete geçmesiyle kurum ikiye bölündü. Bu bölünme, muhalefetin özelleştirme eleştirilerine yol açarken, aynı zamanda borçların kontrol altına alınamamasına neden olan bir dizi yönetimsel sorunu da beraberinde getirdi.
2016 yılında 1 milyar 600 milyon 773 bin TL olan TCDD'nin Hazine borcu, 2017'den 2024'e kadar olan dönemde dramatik bir artış gösterdi. Bu artış, kurumun finansal sürdürülebilirliği konusunda ciddi endişelere yol açıyor. 2017 yılında 1 milyar 899 milyon 650 bin TL olan borç, Şubat 2024 itibarıyla 8,1 milyar TL'ye ulaşarak, vadesi geçmiş borçların 3,6 milyar TL'sini oluşturdu. Bu süreçte yaşanan borç artışı, yüzde 347 gibi rekor bir orana ulaştı.
Yıllık borç artışını incelediğimizde, 2018'de 2 milyar 386 milyon 91 bin TL, 2019'da 2 milyar 727 milyon 493 bin TL, 2020'de 3 milyar 369 milyon 247 bin TL, 2021'de 4 milyar 558 milyon 145 bin TL, 2022'de 5 milyar 728 milyon 424 bin TL ve 2023'te 8 milyar 91 milyon 965 bin TL olarak kaydedildiği görülüyor. 2024 yılına girerken, TCDD'nin toplam borcu 8 milyar 190 milyon 264 bin TL olarak belirlendi.
Bu borç yükü, TCDD'nin yanı sıra Türkiye'nin demiryolu taşımacılığı sektörü için de ciddi bir mali sıkıntı anlamına geliyor. Özellikle yüksek hızlı tren bilet fiyatlarına yapılan zamlar, bu mali baskının yolcu taşımacılığı üzerindeki doğrudan etkisini gösteriyor. Kurumun geleceği ve Türkiye'nin demiryolu taşımacılığının sürdürülebilirliği açısından, mali disiplinin sağlanması ve stratejik yönetim kararlarının titizlikle ele alınması gerekiyor.
TCDD'nin karşı karşıya olduğu bu mali kriz, yalnızca borç miktarlarının bir göstergesi değil, aynı zamanda Türkiye'de kamu yönetimi ve taşımacılık politikalarının geleceği için önemli bir dönüm noktası olarak değerlendirilmelidir. Kurumun mali sağlığının yeniden tesis edilmesi için acil ve kapsamlı önlemlerin alınması, hem demiryolu sektörünün hem de genel olarak Türk ekonomisinin yararına olacaktır.
