Hemen hemen her sektörde çalışanlar fazla mesai yapıyor. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde, az çalışanla daha fazla iş yapılabilmesi için işveren işçiden fazla mesai talep ediyor. Haftalık 45 saatin üzerinde yapılan tüm çalışmalar fazla mesai sayılıyor. Fazla mesai yapan çalışanların fazla mesai ücreti ödenmesi gerekiyor.
ASGARİ ÜCRETLİ ÇALIŞANA FAZLA MESAİ ÜCRETİ ÖDENMESİ GEREKİYOR
Uzun vadede fazla mesai yapılan işyerlerinde çalışanların fazla mesai ücretleri maaşlarına ekleniyor. Bu durumda da işveren ile çalışan arasında bazı sorunlar çıkıyor. İş sözleşmesi ile fazla mesai ücretinin maaşa dahil olduğuna ilişkin karar alınabiliyor. Fazla mesai yapan çalışanın, diğer çalışanlara kıyasla aldığı maaşın daha yüksek olması gerekiyor.
Asgari ücretli çalışanlarda ise fazla mesai ücretinin maaş ile ödendiği iş sözleşmesinde yer alsa bile bu geçersiz sayılıyor. Çünkü asgari ücret en fazla çalışma süresinin karşılığı olarak belirleniyor ve buna fazla mesainin dahil olmasının kabul edilmesi asgari ücretin temeline aykırı bir durum oluşturuyor.
TÜM ÇALIŞANLARA FAZLA MESAİ ÜCRETİ ÖDENMESİ GEREKİR Mİ?
İş Kanunu'na göre fazla çalışma haftada 45 saatin üzerinde yapılan çalışmaları kapsıyor. Birçok işyerinde çalışanların haftalık 45 saati aşıp aşmadığı kontrol ediliyor. Ortalamanın 45 saatin üzerine çıkması durumunda fazla mesai ücreti ödemek zorunlu oluyor.
YARGITAY FAZLA MESAİ KONUSUNDA NE DİYOR?
Yargıtay'a göre “prim ve fazla mesai ücretinin birbirinden bağımsız olduğundan; fazla çalışma ücretinin hesaplamasında, temel ücretin garanti ücret kısmı ile prim kısmı birbirinden ayrılarak; prim üzerinden hesaplanacak fazla çalışma ücretinde sadece zam nispeti üzerinden (0.5 çarpanıyla); garanti ücret üzerinden hesaplanacak fazla çalışma ücreti kısmında ise (1.5 çarpanıyla) hesaplama yapılarak sonuca gidilmelidir.” deniliyor.
İŞ AKDİNİN HAKLI OLARAK FESHEDİLMESİ
Fazla çalışma ücretinin maaşa dahil olduğu asgari ücret dışındaki durumlarda, çalışanın sürekli aynı ücreti alması gerekmiyor. Yılda 720 saatten fazla çalışılması hem hukuka aykırı hem de bunun birçok işyerinde yapıldığı biliniyor. 270 saatin üzerinde fazla çalışma yapanın çalışanın fazla mesai ücreti alma hakkı bulunuyor. 270 saatten fazla mesai yapılması durumunda çalışan iş akdini haklı nedenler feshedebiliyor ve kıdem tazminatını da alarak işverene yaptırım uygulanmasına imkan tanıyor.
