Kur Korumalı Mevduatın Faturası: 310 Milyar Lira

Türkiye’de faiz oranları, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “faiz artmayacak” sözüne rağmen son bir yılda yüzde 19’dan yüzde 24’e yükseldi. Bu faiz artışlarının nedeni, Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın da açıkladığı gibi, seçim öncesi ekonomi politikasının önemli adımlarından biri olan kur korumalı mevduat (KKM) sistemi oldu.

Kur Korumalı Mevduatın Maliyeti

Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı sunumda, KKM sisteminin maliyetini açıkladı. Erkan’a göre, 2022 yılında Merkez Bankası tarafından KKM desteği için 70 milyar lira, Hazine tarafından ise 90 milyar lira ödeme yapıldı. 2023 yılının ilk yarısında ise Merkez Bankası tarafından 90 milyar lira, Hazine tarafından da 60 milyar lira ödendi.

Böylece, KKM sistemi için toplamda 310 milyar lira harcandı. Bu rakam, deprem için getirilen ek motorlu taşıtlar vergisinden toplanması hedeflenen 32 milyar liranın 10 katına eşit. Ayrıca, 27 milyon 188 bin asgari ücretlinin yıllık gelirine veya 16 milyon emeklinin 10 bayram ikramiyesine denk geliyor.

Kur Korumalı Mevduatın Sonuçları

KKM sistemi, faiz oranlarını artırarak enflasyonu ve döviz kurunu yükseltti. Enflasyon oranı, 2022 yılında yüzde 36’ya çıkarken, dolar kuru da 15 lirayı aştı. Bu durum, işçi, emekli ve çiftçinin alım gücünü düşürdü.

Öte yandan, KKM sistemi, faizcilere büyük bir kazanç sağladı. KKM’ye yatırım yapanlar, hem TL cinsinden yüksek faiz geliri elde ettiler, hem de döviz kuru farkını devletten aldılar. Bu şekilde, KKM’ye yatırım yapanların serveti arttı.

Kur Korumalı Mevduatın Eleştirileri

KKM sistemi, hem muhalefet partileri hem de ekonomi uzmanları tarafından eleştirildi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ekonomiye bilime, liyakate ve akla inanmadığını söyledi. Kılıçdaroğlu, “Sana bana ne oluyor?

İşçinin, emeklinin, çiftçinin cebinden kur korumalı mevduat adı altında faizcilere kaynak aktarıldı. Nasıl nastan bahsedebilirsiniz?” dedi.

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de KKM sisteminin halka zarar verdiğini belirtti. Akşener, “Bunların kafası basmaz. Ben ekonomistim. Yıllardır ‘faiz düşerse enflasyon da düşer’ tezini ekonomistim nas var diyerek savunuyorlar. Enflasyondaki, kurdaki artış daha öncesi uygulanan politika ile gerçekleşti” diye konuştu.

Ekonomi uzmanları da KKM sisteminin yanlış bir politika olduğunu vurguladılar. Prof. Dr. Emre Alkin, KKM sisteminin TL’yi değerlendirmek yerine değersizleştirdiğini söyledi. Alkin, “KKM sistemi, TL’nin değerini korumak için değil, döviz kuru riskini azaltmak için tasarlanmıştır. Bu sistemle, TL’nin değeri düştükçe devlet daha fazla ödeme yapmak zorunda kalır” dedi.

Prof. Dr. Kerem Alkin de KKM sisteminin bütçeye ve Merkez Bankası rezervlerine büyük bir darbe vurduğunu ifade etti. Alkin, “KKM sistemi, devletin döviz rezervlerini eritti. Bu da Türkiye’nin dış borç ödeme kapasitesini zayıflattı. Ayrıca, bu sistemle bütçe açığı arttı ve kamu borcu yükseldi” diye konuştu.

Kur Korumalı Mevduatın Geleceği

KKM sistemi, 2023 yılının Haziran ayında sona erdi. Ancak bu sistemden kaynaklanan sorunlar devam ediyor. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, KKM sisteminin kademeli olarak kaldırılacağını ve yeni bir mevduat türü olan TL korumalı mevduatın (TKM) uygulanacağını duyurdu.

TKM sistemi, yatırımcılara TL cinsinden sabit faiz geliri sağlayacak ve döviz kuru değişimlerinden etkilenmeyecekler. Bunun için, Merkez Bankası ve Hazine, yatırımcılara TL cinsinden sabit bir tutar ödeyecekler.

Erkan, TKM sisteminin avantajlarını şöyle sıraladı:

TKM sistemi, TL’nin değerini koruyacak ve döviz talebini azaltacak.
TKM sistemi, faiz oranlarını düşürecek ve enflasyonu azaltacak.
TKM sistemi, bütçeye ve Merkez Bankası rezervlerine daha az yük getirecek.
TKM sistemi, yatırımcılara daha güvenli ve istikrarlı bir gelir sağlayacak.

Erkan, TKM sisteminin 2023 yılının Ekim ayında başlayacağını ve 2024 yılının Haziran ayına kadar devam edeceğini belirtti. Erkan, bu süre zarfında KKM’den TKM’ye geçiş yapılacağını ve KKM’ye yatırım yapanların haklarının korunacağını sözlerine ekledi.

Kur Korumalı Mevduatın Alternatifleri

KKM sisteminin sona ermesiyle birlikte, yatırımcılar döviz kuru riskinden korunmak için başka alternatiflere yönelebilirler. Bunlardan bazıları şunlardır:

Döviz kuru opsiyonları:

Bu ürünler, yatırımcılara belirli bir tarihte veya tarihe kadar belirli bir fiyattan döviz alım veya satım hakkı verirler. Böylece, yatırımcılar döviz kurundaki dalgalanmalardan faydalanabilir veya zararlarını sınırlayabilirler.

Döviz kuru vadeli işlemleri:

Bu ürünler, yatırımcılara belirli bir tarihte belirli bir fiyattan döviz alım veya satım zorunluluğu getirirler. Böylece, yatırımcılar döviz kurundaki dalgalanmalara karşı sabit bir fiyat garantisi alabilirler.

Döviz kuru swapları:

Bu ürünler, yatırımcılara farklı para birimlerindeki faiz ödemelerini veya anaparaları değiştirme imkanı sunarlar. Böylece, yatırımcılar döviz kuru riskini azaltabilir ve faiz oranı avantajından yararlanabilirler.

Kur Korumalı Mevduatın Değerlendirmesi

KKM sistemi, Türkiye’de faiz oranlarının artmasına ve enflasyonun yükselmesine neden olan bir ekonomi politikası olarak tarihe geçti. Bu sistem, hem devletin hem de halkın kaynaklarını faizcilere aktardı ve TL’nin değer kaybetmesine yol açtı.

KKM sisteminin yerine gelen TKM sistemi ise, TL’nin değerini korumayı ve faiz oranlarını düşürmeyi hedefliyor. Ancak bu sistemin de başarılı olması için, ekonomide yapısal reformların yapılması ve güven ortamının sağlanması gerekiyor.

KKM sistemi, Türkiye ekonomisinin yaşadığı sorunların bir sonucu değil, bir nedeni olarak görülmelidir. Bu sorunların çözümü için, bilime, liyakate ve akla dayalı bir ekonomi yönetimi şarttır.