Havacılık Sektöründe Kamu-Özel İşbirliği Projeleri Halkın Cebini Boşaltıyor!
Türkiye'de havayolu ulaşımında KÖİ projelerinin etkileri: AKP iktidarında havayolu sektörünün aldığı pay ve kamu kaynaklarının yönlendirilmesi üzerine detaylı bir inceleme.
Türkiye, son yıllarda kamu ve özel sektör işbirliğinde önemli adımlar atmıştır. Bu girişimlerin en belirgini, AKP hükümeti döneminde havayolu ulaşımı sektörüne yönelik Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) projeleridir. Bu projeler, kamu kaynaklarının büyük ölçüde belli şirketlere aktarılmasına neden olmuş, bu da toplumda ve ekonomi çevrelerinde tartışmalara yol açmıştır.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) verilerine göre, 2022 yılı itibarıyla Türkiye'deki havacılık sektöründe 20 adet KÖİ projesi hayata geçirildi. Bu projelerin, özellikle havalimanlarına getirdiği dinamizm ve ekonomik katkılar öne çıkarılmakta. Ancak, mali veriler, bu projelerin bütçe üzerinde yarattığı yükü de gözler önüne seriyor. Özellikle hayali yolcu garantileri, devlet bütçesinden özel sektöre milyarlarca lira aktarılmasına neden oldu.
2019-2022 yılları arasında, havalimanı işleten şirketlere yapılan ödemelerin toplamı milyarlarca lirayı buldu. Bu ödemelerin büyük bir kısmı, gerçekleşmeyen yolcu garantileri nedeniyle yapıldı. Özellikle 2022 yılında DHMİ tarafından 178,2 milyon avro, 2021 yılında ise 161 milyon avro ödeme gerçekleştirildi.
KÖİ projeleri kapsamında hayata geçirilen ve işletme süresi devam eden önemli havalimanlarından bazıları şunlardır:
- Ankara Esenboğa Havalimanı: 2004 yılında ihale edilen ve 2006 yılında hizmete açılan bu terminal, yıllık 20 milyon yolcu kapasitesine sahip. TAV Esenboğa Yatırım, Yapım ve İşletme A.Ş tarafından işletilen bu terminalin işletme süresi 2025 yılında sona erecek.
- Zafer Havalimanı: 2010 yılında ihale edilen ve 2012 yılında tamamlanan Zafer Havalimanı, yıllık 2 milyon yolcu kapasitesine sahip. IC ICTAŞ Zafer Uluslararası Havalimanı Yatırım ve İşletme tarafından işletilen bu havalimanının işletme süresi 2044 yılında sona erecek.
- İstanbul Havalimanı: Bu havalimanı, 25 yıllığına özel sektöre verildi ve Türkiye'nin en önemli havalimanlarından biri olarak kabul ediliyor.
Bu projeler, Türkiye'nin havacılık sektörüne modernizasyon ve gelişme fırsatları sunarken, aynı zamanda mali riskler ve kamu kaynaklarının yönetimi konusunda ciddi soruları da beraberinde getirmiştir. Devletin sağladığı yolcu garantileri ve bu garantilere ulaşılamaması sonucu ödenen yüksek meblağlar, kamuoyunda endişelere neden olmuştur. Bu durum, sürdürülebilir bir ekonomik modelin önemini ve kamu kaynaklarının etkin kullanımının gerekliliğini bir kez daha gündeme getirmiştir.
Sonuç olarak, Türkiye'nin havacılık sektöründe gerçekleştirilen KÖİ projeleri, hem ekonomik fırsatlar hem de mali riskler açısından dengeli bir şekilde değerlendirilmelidir. Gelecekteki projelerin planlanması ve uygulanması sırasında, kamu yararı ve şeffaflık ilkelerinin gözetilmesi, bu tür girişimlerin başarısının anahtarı olacaktır.
Bakmadan Geçme
