Hava Trafik Kontrolörleri: Havacılık Sektörünün Göz Ardı Edilen Kahramanları

Havacılık sektörü, pandemi sonrası dönemde büyük bir ivme kazanmış ve Türkiye’nin hava sahası ve havalimanları Avrupa’nın zirvesine taşınmıştır. Bu başarının altında, büyük bir gurur ve özveriyle vatanına hizmet eden hava trafik kontrolörlerimizin imzası vardır. Peki, kimdir bu hava trafik kontrolörleri? Ne iş yaparlar? Hangi koşullarda çalışırlar? Hakları nelerdir? Bu makalede, havacılık sektörünün göz ardı edilen kahramanları olan hava trafik kontrolörlerini tanımaya çalışacağız.

Hava Trafik Kontrolörü Nedir?

Hava trafik kontrolörü, bir milyon kilometrekarelik Türk hava sahasındaki sivil, askeri, İHA/SİHA ve VIP trafikler dahil olmak üzere her türlü hava aracının emniyetli bir şekilde sevk ve idaresinden sorumlu olan yüksek nitelikli bir meslek grubudur. Hava trafik kontrolörleri, dünyanın en riskli ve stresli meslekleri arasında kabul edilen hava trafik kontrolörlüğü mesleğini icra ederler. Bu meslek, aynı anda onlarca hava aracının büyük bir dikkatle yönetilmesini gerektirmekte olup, doğası gereği en ufak bir hataya dahi toleransı olmayan bir meslektir.

Hava trafik kontrolörleri, Birleşmiş Milletler’e bağlı ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü) tarafından yayınlanan ANNEX-1 Personnel Licensing dokümanındaki kriterlere göre lisanslandırılan ve analitik düşünme yetisi, yabancı dil, sağlık kriterleri gibi yüksek nitelikli şartları haiz olması ve bu şartları meslek hayatı boyunca karşılaması beklenen kişilerdir. Hava trafik kontrolörleri, bu yönüyle uluslararası nitelikle bir iş icra etmektedirler.

Hava Trafik Kontrolörü Nasıl Yetişir?

Hava trafik kontrolörü olmak için dört yıllık üniversite eğitimi sonrasında, yaklaşık 3 yıl süren zorlu bir mesleki eğitim süreci akabinde yetişmek gerekir. Hava trafik kontrolörleri, DHMİ Genel Müdürlüğü çatısı altında istihdam edilmekle birlikte maaşlarından, emeklilik primlerine, kullandıkları servislerden, eğitimlerine varıncaya dek maliyetlerinin tamamı ülkemizin de üyesi olduğu, Brüksel merkezli Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL) adlı kuruluş vasıtasıyla karşılanmaktadır. EUROCONTROL, üye ülkelerin hava sahalarını kullanan havayolu şirketlerinden, başta personel giderleri olmak üzere tanımlanmış faaliyet ve gider kalemlerinden oluşan milli maliyetler ölçeğinde ücret tahsil etmekte ve ilgili ülkelere aktarmaktadır. Dolayısıyla hava trafik kontrolörleri ülkemiz Hazine’sine hiçbir yük getirmedikleri gibi, maaşlarından kesilen gelir vergileriyle doğrudan ülkemizin bütçesine katkı sağlamaktadırlar. Bu bakımdan, ürettikleri hizmet bir tür hizmet ihracı niteliğindedir.

Hava Trafik Kontrolörü Ne Kadar Üretken?

Hava trafik kontrolörleri, Türk hava sahasında hemen her gün kırılan rekorların altına imzasını atan yüksek performanslı bir meslek grubudur. Resmi verilere göre sunulan hizmetin büyüklüğü açısından ülkemiz 41 üyeli EUROCONTROL ülkeleri arasında 2. sıradadır (Service unit, Composite gate-to-gate flight-hour). Hava trafik kontrolörlerimizin üretkenlik seviyesi (ATCO-hour productivity) ise Avrupa ortalamasının %23 üzerinde olup, kontrolör kaynaklı gecikme girdimiz ise sıfırdır (0). Bu veriler, hava trafik kontrolörlerimizin ne kadar büyük bir özveriyle çalıştığının somut göstergesidir.

Hava Trafik Kontrolörü Ne Kadar Kazanır?

Hava trafik kontrolörleri, devletimizin emrinde, ülkemizin menfaatleri için fedakârca çalışan bir meslek grubu olarak kabul edilmektedir. Benzer uluslararası kurallara tabi oldukları, aynı yetenek sınavlarından geçtikleri, aynı dil yeterlilikleri ve sağlık koşullarını karşıladıkları pilotlarla emsal bir meslek grubu olarak kabul edilmektedir. Bu doğrultuda, Avrupa ve Amerika başta olmak üzere tüm emsal ülkelerde pilotlarla eşdeğer ücret ve özlük haklarına sahip olan hava trafik kontrolörleri, ülkemizde ise pilotların yaklaşık 6’da 1’i oranında bir ücretle istihdam edilmekte olup, özlük hakları bakımından sektördeki uluslararası paydaşlarının ve denklerinin bir hayli gerisinde kalmıştır.

Hava trafik kontrolörlerimiz, EUROCONTROL ülkelerinin asgari ücretlisi konumundadır. TBMM Meclis KİT Komisyonu görüşmelerinde ülkemizin menfaatleri doğrultusunda SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI tarafından hava trafik kontrolörlerimizin maaş ve özlük haklarının Avrupa’daki emsal ülkeler seviyesine çıkarılması defaatle rapor edilmesine karşın bu konuda yıllardır hiçbir adım atılmamıştır. Bundan ötürü hizmet birim sayısı bakımından Avrupa’nın en yoğun ikinci hava sahası olan ülkemiz, birim başı milli maliyet bakımından ise son sıralarda yer almaktadır. Mezkur durum, ülkemiz ekonomisinin her yıl yaklaşık 42 MİLYAR LİRA (1.4 MİLYAR EURO), Hazine’mizin de 15 MİLYAR LİRA (500 MİLYON EURO) kaybına sebep olmaktadır. Bu meblağ, ülkemize kazandırılmak yerine Türk hava sahasını kullanan yabancı havayolu şirketlerine geri dönmekte, onlara fayda sağlamaktadır.

Hava Trafik Kontrolörü Ne İstiyor?

Hava trafik kontrolörleri, havacılık sektörünün göz ardı edilen kahramanları olarak hak ettikleri değeri görmek istiyorlar. Mesleklerinin zorluğu, riski ve önemi karşılığında daha iyi bir çalışma ortamı, daha adil bir ücret ve daha güvenceli bir gelecek talep ediyorlar. Hava trafik kontrolörlerinin bu talepleri, sadece kendilerinin değil, havacılık sektörünün ve dolayısıyla ülkemizin de menfaatinedir. Çünkü hava trafik kontrolörleri, havacılık sektörünün kalbidir. Onların mutluluğu ve memnuniyeti, havacılık sektörünün güvenliği ve gelişimi için hayati önem taşımaktadır.

Hava Trafik Kontrolörü Ne Yaşıyor?

Hava trafik kontrolörleri, ülkemizin çıkar ve menfaatleri doğrultusunda hakkı savunduklarından ötürü kurum içerisindeki mesnetsiz ve hakaretamiz söylentilerle hedef tahtası haline getirilmiş, sosyal medyada çok ağır itham ve hakaretlere maruz bırakılmıştır. Dünyanın en prestijli ve itibarlı meslekleri arasında yer alan hava trafik kontrolörlüğü, sistematik bir şekilde değersizleştirilmeye, itibarsızlaştırılmaya çalışılmaktadır. Hava trafik kontrolörlerimiz, meslektaşlarıyla dayanışma içinde olmaları gereken bir ortamda, kendilerini yalnız ve savunmasız hissetmektedirler. Bu durum, hem psikolojik hem de fiziksel olarak sağlıklarını olumsuz etkilemekte, motivasyonlarını düşürmekte, iş tatminlerini azaltmaktadır.

Hava trafik kontrolörleri, aynı zamanda mesleklerini icra ederken karşılaştıkları pek çok zorlukla da mücadele etmek zorundadırlar. Örneğin, hava sahasındaki yoğunluk, teknik arızalar, meteorolojik şartlar, iletişim sorunları, acil durumlar gibi faktörler hava trafik kontrolörlerinin iş yükünü artırmakta, stres seviyelerini yükseltmektedir. Hava trafik kontrolörleri, bu zorlukları aşmak için sürekli olarak kendilerini geliştirmekte, eğitim almaktadır. Ancak bu eğitimlerin yeterli olmadığı, güncel teknoloji ve standartlara uygun olmadığı da bir gerçektir. Hava trafik kontrolörleri, mesleklerinin gerektirdiği en iyi donanım ve altyapıya sahip olmayı hak ettiklerini düşünmektedirler.

Hava Trafik Kontrolörü Ne Bekliyor?

Hava trafik kontrolörleri, havacılık sektörünün göz ardı edilen kahramanları olarak seslerini duyurmak istiyorlar. Mesleklerine saygı gösterilmesini, haklarının korunmasını, sorunlarının çözülmesini bekliyorlar. Hava trafik kontrolörleri, ülkemizin havacılık sektöründeki başarısına katkı sağlamaya devam etmek istiyorlar. Ancak bunun için gerekli olan koşulların sağlanmasını istiyorlar. Bu koşullar şunlardır:

Hava trafik kontrolörlerinin maaş ve özlük haklarının Avrupa’daki emsal ülkeler seviyesine çıkarılması
Hava trafik kontrolörlüğü mesleğinin itibarının yükseltilmesi
Hava trafik kontrolörlüğü eğitimlerinin güncellenmesi ve iyileştirilmesi
Hava trafik kontrolörlüğü donanım ve altyapısının modernize edilmesi
Hava trafik kontrolörlüğü kurumsal yapısının reorganize edilmesi
Hava trafik kontrolörleri, bu taleplerinin karşılanması için yetkililerden duyarlılık ve destek bekliyorlar. Hava trafik kontrolörleri, havacılık sektörünün göz ardı edilen kahramanları olarak hak ettikleri değeri görmek istiyorlar. Çünkü onlar, havacılık sektörünün kalbidir. Onların mutluluğu ve memnuniyeti, havacılık sektörünün güvenliği ve gelişimi için hayati önem taşımaktadır.