Enflasyon Maaşları Eriyor: Asgari Ücretliler, Emekliler ve Özel Sektör Çalışanları Nasıl Etkileniyor

Türkiye’de son aylarda yaşanan yüksek enflasyon, milyonlarca asgari ücretli, emekli ve özel sektör çalışanının maaşlarını eritiyor. Temmuz ayında ara zam alamayan özel sektör çalışanları, yılbaşından bu yana %33’lük bir gelir kaybına uğradı.

Temmuzda ara zam alan asgari ücretliler ise sadece 3 ayda maaşlarının %20’sini kaybetti. Emekliler ise seçim döneminde aldıkları zammın %20’sini geri vermek zorunda kaldı. Bu durum, bu grupların hayat standartlarını düşürüyor, borçlanmalarını artırıyor ve geleceklerine dair endişelerini büyütüyor.

Özel sektör çalışanları da enflasyonun faturasını ağır ödüyor. Çünkü özel sektörde maaşlar sendikalaşma oranının düşük olması nedeniyle piyasa koşullarına göre belirleniyor. Bu da özel sektör çalışanlarının maaşlarının enflasyon karşısında geri kalmasına yol açıyor.

Örneğin, Ocak ayında net 25 bin lira maaş alan bir özel sektör çalışanının maaşı bu süre zarfında yüzde 33 değer kaybına uğradı. Yani bu kişi, Ocak ayında aldığı 25 bin liralık maaşıyla Ekim ayında sadece 16 bin 667 liralık mal ve hizmet alabiliyor. Bu da demek oluyor ki, bu kişi 8 bin 333 lirasını enflasyona kaptırmış durumda.

Özel sektörde çalışan bir vatandaş, maaşının erimesinden şikayetçi: “Maaşla zam var mı, ara zam yok. Talebiniz var mı? Baya derinde hissediyoruz. Yaşamaya çalışıyoruz. Çocuk o kadar çok şey var ki söyleyemiyorum. Hiç ara zam almayanlar o noktada da ocak ayından Eylül ayına kadar her 3 liradan birinin eridiği yılbaşından bu yana yüzde 33’lük bir erimeyle karşı karşıya kalıyoruz.”

Emekli: Seçim döneminde aldığımız zammın yüzde 20’sini kaybettik

Emekliler de enflasyonun yüksek seyretmesinden olumsuz etkilenen kesimlerden biri. Emekliler, seçim döneminde aldıkları zammın yüzde 20’sini kaybetmiş durumdalar. Temmuz ayında net 7 bin 500 lira olan en düşük emekli aylığı, Ekim ayında net 6 bin lira oldu. Yani emekliler, Temmuz ayından bu zamana kadar alım güçlerinin yüzde 20’sini, her 5 lirasının birini enflasyona kaptırmış durumda.

Bir emekli, yaşadığı mağduriyeti şöyle dile getiriyor: “Emekliler seçim döneminde aldıkları zammın yüzde 20’sini kaybetmiş durumdalar. 7 bin 500 lira en düşük emekli aylığı Temmuz ayından bu zamana kadar 7 bin 500 lirayı şu anda 6 bin lira gibi hissediyor. 1500 lirasına enflasyona kaptırmış durumda.”

Peki geçmiş dönemlerde durum farklımıydı? İşte yanıtı;

Özel Sektör Çalışanları: Her 3 Liradan Biri Eridi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’de ortalama brüt aylık ücret 2021 yılı ilk çeyreğinde 6.732 TL idi. Bu rakam, 2020 yılı ilk çeyreğinde 5.315 TL idi. Buna göre, ortalama brüt aylık ücrette bir yılda %26,7’lik bir artış görülüyor. Ancak bu artış, enflasyon karşısında eriyor.

TÜİK’in açıkladığı tüketici fiyat endeksi (TÜFE) verilerine göre, 2020 yılında enflasyon %14,6 oldu. 2021 yılında ise enflasyon daha da hızlandı. Ocak ayında %1,68, Şubat ayında %0,91, Mart ayında %1,08, Nisan ayında %1,68, Mayıs ayında %1,58, Haziran ayında %1,94, Temmuz ayında %1,80, Ağustos ayında %2,30 ve Eylül ayında %6,52 olarak gerçekleşti. Böylece yılın ilk dokuz ayında enflasyon %33 oldu.

Bu durumda, özel sektör çalışanlarının maaşlarının alım gücü ciddi şekilde azaldı. Örneğin, ocaktan bu yana 25 bin lira maaş alan bir çalışanın maaşı bu süre zarfında %33 değer kaybına uğradı. Yani 8.333 lirası eriyip gitti. Ocak ayında 25 bin lira alıyordu ama Ocak ayında 16.667 lira alıyormuş gibi bir alım gücüne sahip şu anda bu kişi.

Özel sektör çalışanları arasında sendikalaşma oranının düşük olması, iş güvencesinin zayıf olması ve işsizlik riskinin yüksek olması nedeniyle maaş artışı talep etmek zorlaşıyor. Bu nedenle, özel sektör çalışanları enflasyona karşı sahipsiz kalıyor.

Asgari Ücretliler: Her 5 Liradan Biri Gitti

Türkiye’de asgari ücret 2021 yılında net 2.825 TL olarak belirlendi. Bu rakam, 2020 yılında net 2.324 TL idi. Buna göre, asgari ücrette bir yılda %21,6’lık bir artış görülüyor. Ancak bu artış da enflasyon karşısında yetersiz kalıyor.

Asgari ücretliler, Temmuz ayında %9,49’luk bir ara zam aldı. Böylece Temmuz ayında net asgari ücret 3.100 TL oldu. Ancak bu zam da enflasyonun altında kaldı. Temmuz ayında %1,80, Ağustos ayında %2,30 ve Eylül ayında %6,52 olarak gerçekleşen enflasyon, asgari ücretlilerin alım gücünü düşürdü.

Temmuz ayında 3.100 TL olan asgari ücret, Ağustos ayında 3.029 TL’ye, Eylül ayında 2.835 TL’ye ve Ekim ayında 2.811 TL’ye geriledi. Böylece asgari ücretliler sadece 3 ay içerisinde gelirlerinin 289 TL’sini yani her 5 lirasının birini enflasyona kaptırmış görünüyor.

Asgari ücretlilerin durumu, Türkiye’de yoksulluk sınırının çok üzerinde olan gıda fiyatları nedeniyle daha da zorlaşıyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) verilerine göre, dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (gıda harcama tutarı) Eylül 2021’de bir önceki aya göre %4,97 artarak 3.065 TL oldu.

Bu rakam, asgari ücretin üzerinde olduğu için asgari ücretlilerin sadece gıda harcamalarını karşılamak için borçlanmaları gerekiyor.