Arabuluculuk nedir ve ne iş yapar?

Türkiye’de son yıllarda yargı yükünü hafifletmek ve taraflar arasında hızlı çözümler sağlamak amacıyla devreye giren arabuluculuk sistemi, hem bireyler hem de işletmeler açısından büyük önem taşıyor. Özellikle iş ve ticaret hukukuna dair pek çok uyuşmazlık, artık mahkemeye gitmeden önce arabulucuya başvurularak çözüme kavuşturuluyor. Peki, arabuluculuk nedir, nasıl işler ve hangi durumlarda zorunludur? İşte merak edilen tüm yanıtlar...

Arabuluculuk Nedir?

Arabuluculuk; özel hukuk alanında yaşanan anlaşmazlıkların, tarafsız bir üçüncü kişi (arabulucu) rehberliğinde, dava açılmadan veya dava sürecinde çözüme kavuşturulmasını sağlayan alternatif bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Hem tarafların zamanını hem de yargının iş yükünü azaltmayı hedefler.

Arabuluculuk, Adalete Hızlı ve Etkin Erişimdir

Arabuluculuk, uyuşmazlıkların kısa sürede, daha az maliyetle ve dostane yollarla çözülmesini sağlayan modern bir sistemdir. Zorunlu ya da ihtiyari olarak bu yönteme başvuran taraflar, dava sürecine kıyasla daha barışçıl ve pratik çözümler elde edebilmektedir.

Arabulucu Kimdir? Nasıl Arabulucu Olunur?

Arabulucu olabilmek için hukuk fakültesi mezunu olmak, en az 5 yıl mesleki deneyime sahip olmak ve Adalet Bakanlığı onaylı arabuluculuk eğitimi ile sınavını başarıyla tamamlamak gereklidir. Bu yeterlilikleri sağlayan kişiler, yalnızca Adalet Bakanlığı'nın arabuluculuk listesinde yer alarak bu faaliyeti yürütebilirler.

Hangi Davalarda Arabuluculuk Zorunludur?

Ticari Uyuşmazlıklar:  Türk Ticaret Kanunu kapsamındaki davalarda, bir miktar paranın ödenmesine ilişkin alacak ve tazminat talepleri için dava açmadan önce arabulucuya başvuru şarttır.

İş Davaları:

• Kıdem ve İhbar Tazminatı
• Fazla Mesai Ücretleri
• Yıllık İzin Ücreti ve Maaş Alacakları
• İşe İade Davaları
• İşçi-işveren uyuşmazlıklarında arabulucuya başvuru, 2018 yılından bu yana dava şartı olarak kabul edilmiştir.
• Hakaret ve Tazminat Davaları: İşçi ile işverenin birbirine hakaret etmesi ya da işyerindeki malzemelere zarar verilmesinden kaynaklanan zarar talepleri de zorunlu arabuluculuk kapsamındadır.

İstisna: İş kazaları, meslek hastalıkları ve bu konulara ilişkin maddi-manevi tazminat davalarında arabuluculuk şartı aranmaz.

İhtiyari Arabuluculuk Nedir?

Taraflar arabulucuya gitmek zorunda olmamakla birlikte, davaya başvurmadan önce kendi istekleriyle bu çözüm yolunu tercih edebilirler. Her türlü özel hukuk uyuşmazlığı için ihtiyari arabuluculuk mümkündür.

Arabuluculuk Süreci Ne Kadar Sürer?

Arabulucu, görevlendirildiği tarihten itibaren 6 hafta içinde uyuşmazlığı sonuçlandırmakla yükümlüdür. Bu süre, yalnızca zorunlu hallerde 2 hafta uzatılabilir. Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflar anlaşırsa bu karar bağlayıcı olur; anlaşma sağlanamazsa dava açma hakkı doğar.

Arabuluculuk Ücreti Kim Tarafından Ödenir?

Anlaşma sağlanırsa arabuluculuk giderleri taraflar arasında paylaşılır. Anlaşma sağlanamazsa masraflar, ileride haksız çıkan taraftan tahsil edilmek üzere Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.