Anoreksiya hastaları tedavi sürecinde neden yemek yiyemez?

Son dönemlerde ciddi kilo kaybı ve sağlık sorunları nedeniyle gündeme gelen sosyal medya fenomeni Nihal Candan, anoreksiya nervoza tedavisi gördüğü hastanede iki kez kalp durması yaşadı. Yaşamla ölüm arasında gidip gelen Candan, medyaya yansıyan zayıf görüntülerinin ardından yeniden gündeme geldi. Birçok sosyal medya kullanıcısı ise şu soruyu sordu: “Neden hemen yemek yemeye başlamıyor?”

Bu sorunun cevabı, anoreksiya nervozanın doğasında gizli.

Uzmanlara göre anoreksiya, yalnızca ‘yemek yememe’ hastalığı değil; kişinin beden algısını, özsaygısını ve hayatta kalma motivasyonunu etkileyen derin psikolojik bir rahatsızlık. Hastalar genellikle kilo almaktan yoğun korku duyar, kendilerini olduklarından çok daha kilolu algılar ve bu yüzden bilinçli olarak yemek yemeyi reddederler. Bu süreçte vücut hayati fonksiyonlarını sürdüremez hale gelebilir.

Bu nedenle anoreksiya hastalarının bir anda normal öğünlerle beslenmesi mümkün değildir. Hızlı kilo alımı ya da zorla beslenme, hem psikolojik direnci artırabilir hem de "refeeding sendromu" gibi hayati riskler doğurabilir. Bu nedenle beslenme tedavisi, uzman gözetiminde, yavaş ve kontrollü şekilde ilerler.

Anoreksiya Nedir, Nasıl Gelişir?

Cleveland Clinic'e göre anoreksiya nervoza, bireyin kalori alımını bilinçli olarak kısıtladığı, ciddi fiziksel ve ruhsal sonuçlara yol açabilen bir yeme bozukluğudur. Hastalar genellikle kilo almamak için yoğun diyet yapar, aşırı egzersiz yapar ya da laksatif gibi ürünler kullanarak vücudu ‘temizlemeye’ çalışır.

Anoreksiya iki ana tipte görülür:

1. Kısıtlayıcı Tip: Kişi kalori alımını minimuma indirir.

2. Tıkınırcasına Yeme/Kusma Tipi: Kişi aşırı yemek yedikten sonra kusarak veya başka yollarla aldığı kalorileri çıkarmaya çalışır.

Ayrıca "atipik anoreksiya" vakalarında kişi aşırı zayıf olmayabilir, ancak anoreksiya davranışlarını sergileyebilir. Bu da teşhisi zorlaştırabilir.

Belirtileri Nelerdir?

Anoreksiyanın belirtileri hem bedensel hem de ruhsal düzeyde kendini gösterir:

• Aşırı kilo kaybı

• Yoğun beden algısı bozukluğu

• Yemekle takıntılı uğraş

• Yoğun egzersiz

• Regl düzensizlikleri

• Kalp ritim bozuklukları

• Saç dökülmesi ve bayılma

İleri düzey vakalarda kalp yetmezliği, organ hasarı, kemik erimesi, infertilite ve intihar riski gibi çok ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir.

Anoreksiya Neden Ortaya Çıkar?

Tek bir neden yoktur. Genetik yatkınlık, beyin kimyasındaki farklılıklar, düşük benlik saygısı, çocukluk travmaları, aile içi baskılar ve sosyal medyada dayatılan beden algısı gibi birçok etken anoreksiya gelişiminde rol oynayabilir. Özellikle genç kadınlar ve ergenler risk grubunda yer alır.

Tedavi Süreci Neden Zor ve Neden Hayati?

Tedavi, genellikle hastanın hastalığını kabul etmesiyle başlar. Ancak anoreksiya hastaları çoğu zaman yardım istemek yerine yeme davranışlarını gizler ve zayıflıklarını inkâr eder. Bu da erken teşhisi zorlaştırır.

Tedavi kişiye özel planlanır ve şu aşamaları içerebilir:

• Beslenme terapisi

• Psikoterapi (özellikle bilişsel davranışçı terapi, aile terapisi)

• Gerekli durumlarda ilaç tedavisi

Tedavi süreci uzun, zorlu ve çok disiplinlidir. Ancak doğru yaklaşımla, hastaların büyük bir kısmı sağlıklı bir yaşama dönebilir.